“Ko’ãga che aime huérfano”

En una conversación franca y sincera, en el expresivo idioma guaraní –en realidad yopará–, don Pablo Medina Bernal (75), padre del asesinado periodista de ABC Color Pablo Medina Velázquez (53), comenta sus sentimientos de dolor a poco más de dos meses del criminal atentado. Asegura haber quedado huérfano y con mucho pesar, pues su hijo era el sostén de la familia. Su esposa Ángela quedó muy afectada y su corazón ahora solo funciona en un 40%.

https://arc-anglerfish-arc2-prod-abccolor.s3.amazonaws.com/public/MBDVJRPH4VBR5E3DQWXIU5ZFIE.jpg

Cargando...

–Don Pablo, mba’éichapa reñeñandu hína ko’ãga?

–Chépa?

–Hêe, mba’éicha resobrellevá ko nde situación, la nde ra’y ndaiporivéi rire nendive?

–Opesá chéve chamígo. Opesa chéve de los pesares péva. Porque amombe’uva’erã che la verdad: mba’éichapa ha’e la iñamoroso, icariñoso ha isolidario la familia ndive. Taha’e ha’éva hora, orerasýramo, oreguerodispara... Ko’ágã che aime huérfano! Ndaha’éi ningo la amenoscabába la otra famíliape, pero oînteko la ñane familia ojerevéva la óga guasúre.

–Ha’e la pende sostén.

–Koá’gã péicha roime, hasy (la madre de Pablo, Ángela de Mérici Velázquez de Medina, 73 años)... Pero felizmente ha’e, he’íva ku ñe’ê, ikatu orrecupera porque con mucha atención oî hína la señora IPS-pe.

–Oñeñantende porãpa hese...

–Oñeñatende hese en buena forma.

–Ha mba’e la oguerekóva ha’e hína?

–Oguejýpa... Oguereko anemia ha oavanza chupe, ha upeichakue oî hína péva pe estádope. Péicha che la antende hína. Pero ahechavai chupe... Ha’éko oiko oñakaityhápe todo el día, ndokarusevéi, ha upéva la oultima, o entorpece chupe. Peichaite chamigo.

–Ko’ágã rehóta revisita chupe...?

–Aháta, chamigo. Mba’éichaiko che ajúta ápe ha ndahamo’ãi hendápe. Antes oî internada, ojapo hese estudio la médico kuéra, pero ndotopái la alivio ha oho terápiape. Porque 40%-pentema oî la icorazón, pulmón y riñón. Ha péango por algo...

–Ohecha tele ha ohendu la radio piko...?

–Ohechapaite. La tele, upéva continuado la péva pe hórape ha’e ohecha (noticieros). Ha upéva oentorpece chupe, hasy chupe. Ndéko reikuaa la amor de una madre mba’éichapa chamigo. Che, como hombre, he’íva ku ñe’ê, los momentos acambiá, pero ha’e katu ojeity de lleno mba’embyasýpe. Ha upévako naiporãi.

–Omboguapy ijehe...?

–Omboguapy ijehe.

–Ha mba’éicha nde rejapo la resobrelleva haguã?

–Añemombarete chupe, nañemokangýi, porque si no ningo che... Pero opesá, opesá chéve chamigo. Ndaikatúi che... amañárõ hese hína (sus fotos)...

–Ko’ágã rehecha pe chofer (Arnaldo Javier Cabrera López), ha omombe’upa mba’éichapa ojapo, oprepara hikuái... Mba’épa ere hese...?

–Peteî cumpleaño hápe odecidí péva hikuái (el exintendente de Ypejhú Vilmar “Neneco” Acosta Marques -de la ANR- y cómplices). Che upéicha la ahendu, ha ahecha. Péicha la ideclaración. Oexigí pe choférpe la ojapo haguã upéva. “Terãpa rehóta avei la amo”, he’i ndaje chupe. Péichako odeclara. Ha oguereko temor, ojerure protección ko’ágã.

–Mba’e repensa nde?

–Mba’éicha piko peteî familia chamigo al momento preciso ndoguerekói péva pe conciencia. Ndahasýi piko chupe pe familia ajeno odestrui haguã, oultima haguã. Ajépa upéicha chamigo.

–Nopensái la ojapo ramo guare...

–Nopensái. Ha péina ko’ágã oñeconvence; hakate’ÿ hembirekóre, hakate’ÿ ifamíliare... Naisentídoi ningo péva chamigo. Ha la ñande justicia che ndaikuaái osostenétapa hendive la ipedido. Péva che namanejái, pero ha’e ndomerecéi oîvo la oîhápe (Agrupación Especializada). Ha’e oho va’erã cárcelpe. He’íva ku ñe’ê, Tacumbú-pe. Nopertenecéi ko’ágã oîhápe. Chéverõ guarã la justicia imbaretéramo, ndikatúi péva... Ha’e oho va’erã Tacumbú-pe. Umi otro kuéra delincuénteicha.

–Oñemombe’u ningo Neneco orreparti hague vívere pe Pablo ojejukaha díape. Rehendúpa péva...?

–Ahendu. Upeichaite... Ofestejá a lo grande. Ko’ágã péva opáma, ha ombyasy hikuái pe Antonia Almada kypy’y, he’íva ku ñe’ê, guaranietépe ha’êta ndéve: ndojukaihague hikuái, upéva la oitypáva chupekuéra. Ohecha ha oikuaa chupekuéra, oidentifica chupekuéra. Si no’ÿ rire ningo kóva, he’íva ku ñe’ê, opareiva’erãmo’ã.

–Ha mba’e don Pablo repensa pe diputada Cristina Villalba (ANR)-re...?

–Uno de ellos... Ha’e la madrina, madrina. Ha pe gobernador (Alfonso Noria, ANR), péva peteî traidor, traidor. Ha’e oity la Pablo-pe akasÿipe. Osêva oñondive amígoicha, ha ou oformambaite hikuái... Ha’eta ndéve con responsabilidad, porque ahecha: peteî oportunidápe che aime hína Pablo ndive, ha ohenõi chupe pe gobernador (Alfonso Noria)... Upéramo guare ya planteado, planificado-ma. Ja’e va’erã la verdad chamigo. Ha oimérõ upévare ojeipe’áta la che vida...

–Ha’e kuéra oikuaapaite ra’e...

–Oikuaa paite ha’ekuéra. Ha’ekuéra oñomo’ãmo’ã.

–Nomombe’úi la Pablope hikuái, la ojecuida haguã, oñedefende haguã?

–Nahánirî... Chéngo ha’e chupe peteî oportunidápe. El 26 de abril (de 2013) ou ógape, ohenõi chupe isy: “Eju ápe yafesteja haguã, ja’úta la ryguasu re’ongue”. Ha’éngo la ryguasu la icomida preferida. “Añetépa ere, mamá. Aháta”. Ha upe jave ojejuka peteî fotógrafo (Carlos Artaza, quien se desempeñaba como fotógrafo de la Secretaría de Prensa de la Gobernación del Amambay, murió baleado por sicarios). Ha upéramo guare ohenõi chupe Radio Ñanduti-gui: “Pablo, moõpa nde reime hína”. “Ha ápe aime hína, ogaguasúpe. Papá ha mamá ndive rofesteja hína chéve la Día del Periodista”. Ha he’i chupe: “Ejecuidáke Pablo, porque nde reime hína avei amenazado. Cualquier momento ikatu orrepercuti nderehe péva hína. Ejecuidáke”, he’i chupe. Ha upéramo guare che ha’e chupe: “Ivaieténgo ko nde caso che ra’y, errenunciána”. “No, papá, che pépe añembo’y va’erã como hombre, ha narrenunciamo’ãi. Ha oimérõ la che vida oipe’áta, toipe’a”, he’i chéve. Ha mba’e piko nde eréta la familia okakuaapa va’ekuépe. Ha’e ningo otoma va’erã ijehegui la idecisión...

–Ndohejaséi pe ivocación...

–Ndohejaséi, peichaite chamigo.

–Nodemostrái ndéve okyhyjeha?

–No, ndohechukái, ndohechukái... Ndohechukái. Antes ningo oñemoî chupe seguridad kuri, pero upégui ou peteî resolución oipe’apa la ministro kuéra la guardia de seguridad a la prensa.

–Ha nde ko’ágã, oîpa nendive alguna autoridad ojepreocupáva nderehe...?

–Nahánirî. Anteve pe ipyahúpe jave hína kuri upéicha, ojesolidarisa... Pero ko’ágã nahánirî. Ko’ágã che peichaite, peichaite asê. Ógape oî kuri la guardia un tiempo, ha upéi opáma upéva.

–Reikotevê pa nde...?

–Pero chamigo, che aîháicha... Chénte ha’e che jupe: “Mba’e piko la oimérõ la che vida rembyremi oipe’ase chehegui, ma’erã piko apreocupáta umi mitãme. Oikórõ oikóta cherehe”. Chéngo che mboriahu ha asê mante va’erã ajetypeka, he’íva ku kuñakarai. Ahekámante va’erã che recurso.

–Ha mba’e rejerure la autoridad kuérape?

–Ajerure la ojeesclarece haguã kóva. Ojejagarra hagua umi autor material ha autor intelectual. Upéva che hi’ãva chéve la amano mboyve ahecha, ko momento kóvape. Ha isy upéicha avei, péva pe decisión otomá.

–Mba’éichapa rehecha hína la investigación?

–La plata oîhavonte ikyha la balansa, he’íngo hikuái. Ha péva ngo plata de por medio oî hikuái. Heta la plata oguereko umi bandido. Heta oguereko hikuái. Ojoguapa juez, fiscal, péa ha amóa. Upeichakuénteko kóa.

–Nde valle-pe piko oje’e oîha hikuái (Neneco y sus cómplices) Brasil-pe?

–No, nda’éi che oîne haguã hikuái Brasil-pe. Upépente oî hikuái, ojeprotegé chupekuéra. Rehecháma voíngo pe cuartélpe orrespalda chúpe ra’e, oke upépe por temor. Ipy’aju ra’e pe arriero (Neneco), nopensái la hembiaporãre. Ko’ágã katu oñeme’êma en cuenta. La ñande escritura sagrada ningo he’i: “no matar”. Ha mbaéichaiko umíva umi mandamiento oviola. Así es que ningo ndoguerekói conciencia humana. Che upéicha acalcula chupe. Porque heta atropello ojapo a la ciudadanía. Ojekuaapa ningo... Porque ha’e intendente, ha’e oguereko la plata.

–Ko’ágã ojekuaa hetápe operjudicaha, ciertopaite la Pablo opublica va’ekue.

–Cierto paite, ha’éko opillápa. Por vía legal ningo ha’e pobrecito Pablo... He’íngo chéve peteî karai: “Mba’éha piko ndojagarráinte umi narcotraficante-gui la plata ha okirirî”. Pablo ndoguerekói péva pe decisión. Ha’e pobremente omano. Odenuncia haguére la hembiapovaívape. Upépe ha’e oenfrenta chupekuéra...

pgomez@abc.com.py

(Texto completo en castellano disponible)

Enlance copiado
Content ...
Cargando...Cargando ...