Mbohapy ka’i ojuhuva’ekue piriríta raity

1. Jajesakomína ko’ã ta’angáre

2. Ñambohovaimíta ñeporandu jahecha aikuaápa michĩmi ko’ã mymbágui.

a. Mba’éichapa héra ko’ã mymba

b. Moõpa oiko hikuái

c. Moõpa oi hetave ko mymba

d. Mba’épa ajapova’erã ajuhúramo ko’ãichagua mymba aikoha rupi

e. Mba’épa hembi’ukuéra

3. Ñamoñe’ẽmi “Mbohapy ka’i ojuhuva’ekue piriríta raity”

Mbohapy ka’i ojuhuva’ekue piriríta raity

Oiko ndaje oñondive mbohapy ka’i. Peteĩva ndaje hye tuichaiterei, pe ambuéva katu ijajúra po’imi ha pe ipahapete oĩva katu ipirueterei. Ha peteĩ árape ojuhu hikuái piriríta raity. Ojere hikuái yvyramáta guypehína, ha upéi he’i ojupe:

- Ejupi nde raẽ.

- Nahániri, nde raẽ.

Upéingo ojupíta ijajúra po’íva raẽ. Ha ojupi ohóvo péva, ha pe ohupitypotaite rupi, ho’a ha ohunga ijajúra.

- Ndeha – he’i ojupe mokõi hembýva.

Upéi ojupi hye tuichavéva. Ha péva oho, pe opokóta jave piriríta raitýre, ou avei yvýpe ha ohunga hye.

Ha ipahápe ojupi ipirumíva, ha péa katu ohupytýma. Opo’ẽ piriríta raitýpe ha ojuhu tupi’a, ha nimbo peteĩete oĩ ra’e (ha ha’ekuérango mbohapy oĩ).

Oho ombojy hikuái piriríta rupi’a. Ombojypa rire, ndoikuaái mba’éichapa ho’úta hikuái, mávapa ho’úta. Upémaro he’i hikuái: “Iñe’ẽkuaavéva ho’úta”.

Osẽ ndaje ojagarra hye tuichaitevéva ha he’i: “Huevo ritáti”, ha ombohasa ijajúra po’ietévape, ha he’i: “Rémo ritáti”. Ha ombohasávo ipo’imívape: “Syrykupáti”, he’i ndaje ha’e ha ho’upaite un tírope.

Oñeguenohẽ Colección Bicentenario de la cultura popular-gui.

Ñamba’apo

-Ñamoñe’ẽmba rire ñamba’apo ñane angirũ terá ñande rogaygua ndive, ñañomongetávo ko’ã mba’ére.

. Mba’épa oheka ka’ikuéra.

. Moõpa ojupi hikuái. Mba’erã.

. Máva raẽpa ojupi.

. Mba’épa ojapo hikuái ho’u haĝua pe ojuhuva’ekue.

. Mávapa ho’u pe tembi’u.

- Ñamoĩmba ñe’ẽjoaju umi ñe’ẽ he’isejoavýva ndive.

. Ka’ikuéra ----------- oñondivepa yvyra rakãgui.

(opyta- oke- oguejy)

. Pe ho’u va’ekue tembi’u ningo ha’e ka’i ------------------.

(ikyráva - ijavevopáva - henyhẽpaitéva)

. Mokõihápe ojupiva’ekue ningo pe hye -----------------.

(ipiruvéva – michĩvéva - ipo’ivéva)

. Ka’ikuéra yvyra guýpe --------------.

(opurahéi, opyta, oguapy)