1. Ejesarekomína ko ta’angáre ha emoñe’ẽ marandu, emombe’u mbo’ehára ha ne irũnguérape reikuaáva ko ñorãirõ rehegua.
«Verde olivo» péicha avei ojehero tapichakuéra ipy’aguasu ha hetã rayhu añetetéva oñorãirõva’ekue Chákope, ijaokuéra sa’ýre.
2. Emoñe’ẽmi.
Cháko Py’aguapy Ára
Todos los beneficios, en un solo lugar Descubrí donde te conviene comprar hoy
1935-pe, jaikuaaháicha mbohapy ary pukukue aja oñorãirõkuri Paraguái ha Bolivia oipotágui imba’erã Cháko yvy. Heta tapicha omano oipysyrõségui hetã. Kuimba’e ha kuña katupyrýpe, ohova’ekue oñorãirõ Chákope, oipotágui ko ñane retã isãso ha ijehegui taitenondeve.
Opárõ guare ñorãirõ, José Félix Estigarribia (paraguayo) ha Enrique Peñaranda (boliviano) ojopopyhýkuri ohechukávo ojupe py’aguapyreko.
Ko ñe’ẽpoty oñe’ẽ excombatiente rekove rehe.
3. Reikuaave hag̃ua ñane ñe’ẽ rehegua
Ñe’ẽ oguerekóva taipu tĩgua taha’e pundie térã pu’ae ombohape pundie jurugua ijykereguápe oñemboheko tĩgua hag̃ua. Kóva hekombaretehína, katuete peteĩ ñe’ẽ tĩgua oñemoirũva’erã peteĩ tĩguáre, upévare umi ñe’ẽpehẽtai oñemboheko ambue, juruguágui katuete ohasava’erã tĩguame, taha’e ñe’ẽrapo mboyve térã ñe’ãrapo rire.
Péicha ikatu oñembohasa:
Pundie:
«k» oñemyengovia «ng» rehe (irũngue). «J» oñemyengovia «ñ» rehe (ñahetũ).
Ñe’ẽpehẽ: «kuéra» oñemyengovia «nguéra» rehe (mitãnguéra). «niko» oñemyengovia «ningo» rehe (imemby ningo) Pundiekõi: «mb» oñemyengovia «m» rehe (mokañy) «nd» oĩramo taipu tĩgua rovake ojehaiva’erã «n» (ne reindy, ñane akã, pene rembiapo).
4.Ne rembiaporã
Ehai mbykymi ne remiadu ñe’ẽpotýpe he’íva rehe, eñeha’ãkena eipuru porã ñe’ẽnguéra ani hyapu vai oñemoñe’ẽnguévo.
Pehechávapa Ohai Darío Gómez Serrato.
I
Pehechávapa tape sãmbukúre
Hetyma yvyráva guata jekutu,
Pehechávapa ijyva yvytúre
Hyrukuereíva heko jepoyru.
II
Pehechávapa hete perepáva
Oñyñýi jehýiva heko pehẽngue,
Pijoha iñarõva hi’ári ohasáva
Ombotyaíva ñande rekove.
III
Umívako hína hetã rayhupápe
Ñorãirõ guasúpe imboja’opyre
Oime gueteríva ku Cháko ruguápe
Opytahague hypy’a huguy.
IV
Ko’ága g̃uarãrõ michĩ michĩetépe
Hesekuéra oĩta tembe jeguaru
Ñamoĩrãngue yvoty apytépe
Oguapy hag̃uáme hete opytu’u.
Aranduka ojepurúva ACOSTA, F. Ñe’ẽporãhaipyre. 1994. Editorial Marben. Asunción-Paraguay.