Arakõime ko’ã aty oikuaauka mba’éichapa oime Parque Nacional San Rafael, péva ningo área natural protegida Paraguáipe, omonéîva “ko’ã jasy ohóva oñeñemitÿ ambue mba’e ha oñembyái ka’aguy”.
Denuncia oojaitýgui ha oñembya’ígui tekoha, ojejapo umi yvyramáta kakuaágui fábrica de carbón hendaguépe oñotÿ hikuái ñana vai ha péva área protegida-pe, avei “heta gente oike umi
tapicha oik{ova upe tenda jerére”, umi chokokue ha heta oikuaau ha’eha peteï reserva natural reforma agraria rehegua ha noñepen{ai hese, jepénte ojeguereko decreto .